Эпідэміялагічная сітуацыя па захваральнасці насельніцтва на адзёр у свеце на 2023 год.
     Першыя пацыенты завезлі адзёр у Беларусь з Масквы і іншых гарадоў Расіі.
     Па стане на 11 траўня ў Беларусі зарэгістравана 15 лабараторна пацверджаных выпадкаў адзёру і 1 выпадак падазрэння на адзёр - у Віцебскай, Магілёўскай і Гомельскай абласцях, паведамілі ў Міністэрстве аховы здароўя Беларусі ў пятніцу.
     У Міністэрстве аховы здароўя ўдакладнілі, што большасць хворых - людзі ва ўзросце 25-59 гадоў, цяпер яны знаходзяцца ў здавальняючым стане, ва ўсіх - лёгкая і сярэдняя ступень цяжкасці захворвання.
     У пачатку месяца міністр аховы здароўя Беларусі Дзмітрый Піневіч заявіў, што эпідэміялагічная сітуацыя з адзёрам у Беларусі спакойная, яна знаходзіцца пад кантролем.
     Што неабходна ведаць аб адзёру?
     Адзёр - заразная хвароба віруснага паходжання. Вірус адзёру звычайна перадаецца праз прамы кантакт, а таксама па паветры. У тых, хто не хварэў на адзёр раней і не быў прышчэплены ад гэтай хваробы, рызыка заразіцца пасля кантакту з хворым - практычна 100%.
     Адзёр з'яўляецца вельмі заразнай цяжкай хваробай віруснага паходжання. Да ўвядзення супрацькарэвай вакцыны ў 1963 годзе і шырокага распаўсюджвання вакцынацыі, буйныя эпідэміі адзёру адбываліся кожныя 2-3 гады, штогод налічвалася 2,6 мільёна выпадкаў смерці ад адзёру (галоўным чынам непрышчэпленыя дзеці ва ўзросце да 5 гадоў).
     Узбуджальнікам адзёру з'яўляецца вірус з сямейства параміксавірусаў. Вірус адру звычайна перадаецца праз прамы кантакт, а таксама па паветры, інфікуе слізістую абалонку, а затым распаўсюджваецца па арганізме. Адзёр з'яўляецца хваробай чалавека і не рэгістравалася ў жывёл.
     Пры найменшым падазроне на адзёр, асабліва пры з'яўленні сыпу, варта неадкладна звярнуцца да лекара. Гэта важна як для таго, каб лячэнне прайшло паспяхова, так і для таго, каб прыняць супрацьэпідэмічныя меры.
Прыкметы і сімптомы захворвання.
     Першай прыкметай адзёру звычайна з'яўляецца значнае павышэнне тэмпературы, якое надыходзіць прыкладна праз 10-12 дзён пасля ўздзеяння віруса і працягваецца ад 4 да 7 дзён. На гэтай пачатковай стадыі могуць з'яўляцца катар, кашаль, пачырваненне вачэй і слёзацёк, а таксама дробныя белыя плямы на ўнутранай паверхні шчок. Праз некалькі дзён з'яўляецца сып, звычайна на твары і верхняй частцы шыі. Прыкладна праз 3 дні сып распаўсюджваецца па целе і, у канчатковым выніку, з'яўляецца на руках і нагах. Яна трымаецца 5-6 дзён і потым знікае. У сярэднім, сып выступае праз 14 дзён (ад 7 да 18 дзён) пасля ўздзеяння віруса.
     Большасць смяротных выпадкаў адзёру адбываецца з-за ўскладненняў, звязаных з гэтай хваробай. Часцей за ўсё ўскладненні развіваюцца ў дзяцей ва ўзросце да пяці гадоў або ў дарослых людзей старэйшых за 30 гадоў. Самыя сур'ёзныя ўскладненні ўключаюць слепату, энцэфаліт (інфекцыю, якая прыводзіць да ацёку галаўнога мозгу), цяжкую дыярэю і звязаную з ёй дэгідратаціі, вушныя інфекцыі і цяжкія інфекцыі дыхальных шляхоў, такія як пнеўманія. Цяжкая плынь адзёру больш верагодна сярод дрэнна якія сілкуюцца дзяцей малодшага ўзросту, асабліва тых, хто адчувае недахоп вітаміна А, ці чыя імунная сістэма аслаблена ВІЧ/СНІДам ці іншымі хваробамі.
     Хто падвяргаецца рызыцы?
     Невакцынаваныя дзеці ранняга ўзросту падвяргаюцца самай высокай рызыцы захворвання на адзёр і развіцця ўскладненняў, уключаючы смяротны зыход. Невакцынаваць цяжарныя жанчыны таксама падвяргаюцца рызыцы. Заразіцца адзёрам можа любы чалавек, які не мае імунітэту - той, хто не быў вакцынаваны або той, хто не выпрацаваў імунітэт пасля вакцынацыі.
     Адзёр усё яшчэ шырока распаўсюджана ў многіх краінах, якія развіваюцца - асабліва, у некаторых частках Афрыкі і Азіі. Пераважная большасць (больш за 95%) выпадкаў смерці ад адзёру адбываецца ў краінах з нізкім даходам на душу насельніцтва і слабымі інфраструктурамі аховы здароўя.
     Самыя смертаносныя ўспышкі адзёру адбываюцца ў краінах, якія перажываюць стыхійныя бедствы і канфлікты або вяртаюцца да нармальнага жыцця пасля такіх падзей. З-за шкоды, нанесенай інфраструктуры і службам аховы здароўя, перарываецца рэгулярная імунізацыя, а прызначаныя для жылля перапоўненыя лагеры садзейнічаюць значнаму павышэнню рызыкі інфікавання.
     Перадача інфекцыі.
Адзёр з'яўляецца адной з самых заразных хвароб у свеце. Вірус адру распаўсюджваецца пры кашлі і чханні, цесных асабістых кантактах або непасрэдным кантакце з інфікаванымі вылучэннямі з насаглоткі.
     Вірус застаецца актыўным і кантагіёзна ў паветры або на інфікаваных паверхнях на працягу 2 гадзін. Ён можа быць перададзены інфікаваным чалавекам на працягу перыяду часу, які пачынаецца за 4 дні да з'яўлення ў яго сыпу і які сканчаецца праз 4 дні пасля яе з'яўлення.
     Успышкі адзёру могуць прымаць форму эпідэмій, якія прыводзяць да шматлікіх смяротных зыходаў, асабліва сярод дзяцей ранняга ўзросту, якія пакутуюць ад недастатковасці харчавання. У краінах, дзе адзёр у значнай меры ліквідаваны, выпадкі захворвання, увезеныя з іншых краін, застаюцца істотнай крыніцай інфекцыі.
     Прафілактыка.
     У сучасных рэаліях адзінай эфектыўнай мерай прафілактыкі адзёру з'яўляецца планавая вакцынацыя.
     Рэгулярная супрацькарэвая вакцынацыя дзяцей у спалучэнні з кампаніямі масавай імунізацыі ў краінах з высокімі паказчыкамі захворвання і смяротнасці з'яўляюцца асноўнымі стратэгіямі грамадскай аховы здароўя, накіраванымі на памяншэнне глабальнай смяротнасці ад адзёру. Супрацькаравая вакцына выкарыстоўваецца на працягу больш за 50 гадоў. Яна бяспечная, эфектыўная і недарагая. Імунізацыя аднаго дзіцяці супраць адзёру каштуе прыкладна 1 долар ЗША.
     Супрацькаравую вакцыну часта аб'ядноўваюць з вакцынамі супраць краснухі і / або свінкі ў краінах, дзе гэтыя хваробы ўяўляюць праблемы. Яна аднолькава бяспечная і эфектыўная як у выглядзе моновакціны, так і ў камбінаваным выглядзе. Уключэнне ў вакцыну ад адзёру краснухі толькі нязначна павышае яе кошт і дазваляе сумяшчаць выдаткі на дастаўку вакцын і правядзенне вакцынацыі.
     У Беларусі ў рамках Нацыянальнага календара прафілактычных прышчэпак ад адзёру прывіваюць бясплатна - прышчэпка робіцца двойчы, у 12 месяцаў і 6 гадоў.
     Сітуацыя ў свеце.
     Сітуацыя па захваральнасці на адзёр у свеце застаецца напружанай ужо больш як два гады. У 2021 годзе рэкордна вялікая колькасць дзяцей - амаль 40 мільёнаў прапусцілі вакцынацыю супраць гэтага захворвання (гаворка і аб першай, і аб другой дозах). Следствам гэтага стаў усплёск гэтага захворвання: зарэгістравана больш за 9 мільёнаў, з якіх 128 тысяч прывялі да смяротнага зыходу.
     З лютага 2022 года па студзень 2023-га ў Еўрапейскім рэгіёне СААЗ зарэгістравана больш за 1 300 пацверджаных выпадкаў адзёру. З іх найбольшая колькасць зарэгістравана ў Таджыкістане - 513, Турцыі - 286. У Расіі, па стане на 10 мая, зарэгістравана больш за 1 500 выпадкаў.
     Беражыце сябе і сваіх блізкіх! Будзьце здаровыя! Лепшая мера прафілактыкі-вакцынацыя!

Урач-эпідэміёлаг А.І. Кандратава